کاخ های سلطنتی تهران بخشی بزرگ از جاذبه های گردشگری و تاریخی این شهر هستند. میراثی که بیشتر از دوران قاجار و پهلوی بهجایمانده. برخی از کاخها که در دوران قاجاریه ساخته شده بود در دورههای بعد دستخوش تغییرات قرار گرفت. برخی از کاخ های تهران در دورۀ پهلوی بازسازی شد. کاخ هایی که از دوره قاجار و صفویه بهجایمانده از ساخت و سازهای دوره پهلوی باشکوهتر هستند. سبک معماری کاخهای تهران در دورۀ پهلوی کاملاً متفاوت شد. معماری شاهانه کنار گذاشته شد و همه چیز در سادهترین حال خودش قرار گرفت. از تالارهای آینهکاری شده دیگر خبری نبود و سبک معماری مدرنتر شده بود. کاملاً جنگ شکوه در برابر زیبایی و عظمت در عین سادگی بود.
کاخهای زیادی در تهران وجود داره که اگر بخواهید از همه آنها بازدید کنید به زمان زیادی نیاز دارید به همین دلیل در این مقاله سعی داریم به معرفی مهمترین کاخ های تهران بپردازیم. در اپلیکیشن آوایار تمام محتواهای راهنمای صوتی کاخها موجود است. اپلیکیشن را نصب کنید و از بازدیدتان لذت ببرید!
کاخ گلستان
کاخ گلستان مجموعهای تاریخی است که از دوران صفوی برای ما به یادگار مانده. بیشک گلستان یکی از باشکوهترین کاخهای تهران است. کاخی که داستانهای زیادی به خود دیده و دستخوش تغییرات بسیاری قرار گرفته اما مهمترین دوران این کاخ را میتوان به آقا محمدخان قاجار نسبت داد. کاخ باشکوه گلستان ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است که به محض ورود و بازدید از آن حیرتزده خواهید شد. مجموعه کاخ گلستان دارای 12 تالار و بخش است که هر کدام دلیلی برای ثبت این کاخ در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
یکی از مهم ترین دلایل بازدید از این کاخ علاوه بر دیدن زیباییهای این مجموعه، سفر در زمان است. کاخ گلستان سند تاریخیه که باید هر ایرانی برای آشنایی با تاریخ گذشته ایران از آن بازدید کند. این کاخ شامل بخشهای مختلفی میشود که در ادامه مقاله به دو تا از معروف و زیباترین آنها اشاره میکنیم.
موزه مخصوص کاخ گلستان
این عمارت در قسمت شمالی کاخ گلستان و در طبقهی زیرین تالار سلام یا همان تالار تاجگذاری قرار دارد. این مکان درست بعد از بازگشت ناصرالدین شاه در اولین سفرش از فرنگ در جهت ایجاد تغییرات در کاخ ساخته شد. این موزه به منظوره جمعآوری اشیای گران قیمت و نفیس سلطنتی که هدیهای از کشورهای دیگر بود ساخته شد. در دورۀ پهلوی دوم تغییراتی در شکل این موزه داده شد و تزیینات و گچبریهایی روی دیوار و سقف اضافه شد و این تالار را چشمنوازتر از قبل کرد. تمام اشیای نفیس دربار از تالار سلام به اینجا منتقل شد و به صورت مجموعهای به نام «موزه مخصوص » به بازدید عمومی در آمد.
از اشیای جالب توجهای که در این موزه وجود دارد میتوان به، تاج آغامحمدخان اشاره کرد. دیگر اشیای نفیسی مثل ظروف و وسایل تزیینی ساخته شد با عاج، شمشیر شاه طهماسب و شاه عباس صفوی، تیر و کمان ناصزالدین شاه و مجسمههایی از مظفرالدین شاه، ملکه ویکتوریا و امپراطور روسیه اشاره کرد.
یکی دیگر از ویترینهای این موزه، مخصوص عصاهای پادشاهان قاجاره که نشان میدهد عصاها استفادههای مختلفی داشته. حتی تو این موزه میتوانید کلنگی را که با آن اقدام به توسعه تهران کردنند را هم ببینید.
نگارخانه کاخ گلستان
این عمارت هم درست مثل موزه مخصوص بعد از اولین سفر ناصرالدین شاه به فرنگ همراه با کاخ اصلی ساخته شد. نگارخانه در ضلع شمال غربی کاخ گلستان واقع شده. که زمانی به عنوان حوضخانه، انبار موزه، نمایشگاه و تلفنخانه مورد استفاده قرار میگرفت. اما بعد از انقلاب، با برداشتن دیوار بین گالری و مقر پاسدارخانه که پشت آن بود، این عمارت به شکل فعلیش در آمد و با همان عنوان گالری، برای بازدید عمومی افتتاح شد.
نقاشیهای این تالار بیشتر مربوط به دوران زندیه و قاجاریه است؛ که با توجه به سبک آن زمان کشیده شده. در نگارخانه میتوانید نقاشیهای ناصرالدین شاه، و نقاشیهای کمالالملک از ناصرالدین شاه و پادشاهان بعد از آن هم ببینید. بازدید از نگارخانه و دیدن نقاشیهای آن دوران به خوبی شما را با فرهنگ، نوع پوششی که رایج بوده و مسائل مهمی که اون زمان رخ میداده آشنا میکند. با بازدید از این بخ از کاخ به خوبی با هنر ایرانی و تاریخ ایران آشنا میشوید پس دیدن نگارخانه را از دست ندهید!
بخشهای کاخ گلستان بسیار زیاد و متنوع هستند که بازدید از آن شما را به دوران قاجار میبرد اگه دوست دارید اطلاعات کاملی از کاخ گلستان داشته باشید و داستان تمام بخشهای این مجموعه را بشنود فقط کافیه با آوایار همراه بشید و اپلیکیشن آوایار را دانلود کنید و به محتوای کاخ گلستان گوش کنید. کاخ بعدی که قرار در این مقاله به آن سر بزنیم سعدآباده که گل سرسبده تمام کاخهای تهران است.
کاخ سعد آباد
کاخ موزه سعد آباد که مثل نگینی در دل پایتخت و در منطقهای خوش آب و هوا در شمال تهران واقع شده. کاخ سعد آباد در زمان قاجار و درست وقتی که تهران را پایتخت اعلام کردند ساخته شد. از اونجایی که موقعیت جغرافی این کاخ مناسب بود و آبوهوای خنکتری نسبت به بقیه کاخها داشته، تبدیل به کاخ تابستانی پادشاهان قاجار و پهلوی شد و به دلیل هوای خنک بهترین مکان برای اقامتگاه تابستانی اشرافی بود.
کاخ سعد آباد جایی که قصۀ سالیان درازی رو تو دل خودش جای داده و گوش دادن به خاطراتش ما را با گوشههایی از تاریخ معاصر کشورمان بیشتر آشنا میکند. درسته که خاندان پهلوی اینجا را برای سکونت انتخاب کرده بودند اما در واقع قصه این کاخ به سالهای دورتری برمیگردد. این مجموعه شامل 18 تا کاخ میشود که برای بازدید از هر کدام باید بلیط جداگانه تهیه کنید. برای همین همان اول قبل از بازدید تصمیم خودتان را بگیرید و تو این زمینه میتوانید از اپلیکیشن آوایار کمک بگیرید و لیست تمام کاخها را از اونجا ببینید و داستان آنها را بشنوید.
از محبوبترین بخشهای کاخ موزه سعدآباد میتوانیم به، کاخ ملت، کاخ سبز، موزه اسناد، برادران امیدوار، موزه پوشاک سلطنتی و فرشچیان اشاره کرد. در ادامه مقاله باهم سری به این مجموعهها میزنیم.
کاخ ملت
اینجا بزرگترین کاخ مجموعه سعد آباده، جایی که سالها به خاطر رنگ نمای بیرونیش به کاخ سفید معروف بود و بعد از انقلاب به موزه ملت تغییر نام داد. کاخ سفید یا همان کاخ ملت 100 سال پیش به دستور رضا شاه ساخته شد. معماری این کاخ تلفیقی از معماری اروپایی و ایرانیه و سادگی نمای این کاخ شباهت زیادی به کاخهای آلمانی دارد. کاخ ملت دو طبقه مهم دارد، که طبقۀ اول و دوم مسکونی بوده و زیرزمین این کاخ مختص به گالری هنری فرح دیبا همسر محمدرضا شاه بوده که الان از اون به عنوان موزۀ هنر ملل یاد میشود.
همان طور که گفتیم کاخ ملت به دست رضاشاه برای کاربردی اداری و تشریفاتی ساخته شد اما مدت کوتاهی هم محل زندگی محمدرضا شاه و خوانوادش بود و در همان زمان هم تغییرات زیادی طبق سلیقۀ فرح دیبا همسر شاه به این کاخ داده شد. بیشک این کاخ یکی از زیباترین کاخهای سعد آباده که دیدن آن باعث شگفتی شما خواهد شد.
کاخ سبز
اینجا اولین کاخیه که به دستور رضاشاه تو مجموعۀ سعد آباد ساخته شده و در کنار کاخ مرمر که تو مرکز شهر تهران قرار داره، محل زندگی رضا شاه بوده. پیشنهاد میکنیم برای دیدن این کاخ کمی بیشتر وقت بگذارید و عجله نکنید! قبل از اینکه بازدیدتان را شروع کنید. روی نیمکت روبهروی ساختمان کاخ بشینید و به خوبی از این بنای سبز رنگ دیدن کنید. همان طور که اشاره کردیم، اینجا کاخِ اصلی شاه نبود.
رضاشاه کاخ مرمر که تو خیابون فلسطین امروزیه را به عنوان کاخ اصلیش انتخاب کرد. اینجا بیشتر کارکرد ییلاقی و حکم اقامتگاه تابستونه را برای شاه داشت. مخصوص خود شاه بوده و بقیۀ اعضای خانواده، تو عمارتهای دیگر باغ مستقر میشدند.
این کاخ با معماری خاص و چشمنواز شامل، تالار انتظار، اتاق خاتم، تالار آینه، اتاق خواب و زیرزمین بوده که هر کدام از این ها استانها و روایتهای خودشان را دارند اگر علاقه دارید اطلاعات بیشتری راجع به این کاخ کسب کنید و داستان آن بشنوید میتوانید محتوای کاخ سعد آباد و کاخ سبز را از آوایار گوش کنید.
موزه اسناد
موزۀ اسناد و آلبومهای سلطنتی جای بعدیه که باید در کاخ سعدآباد از آن دیدن کنید. اگر علاقه دارید تو تاریخ و خاطراتِ آدمهای قدیمی گشتبزنید ، اینجا بهترین جا برای شماست. موزه اسناد در قسمت جنوبیِ مجموعۀ سعدآباد واقع شده و چیزی حدود 100 سال پیش به دستور رضا شاه ساخته شد. بنایی یک طبقه که به عنوان نگهبانی ساخته شد و بعد از انقلاب همتا چندین سال این ساختمان کاربری اداری و نگهبانی داشت. اما 10 سال پیش به موزۀ اسناد و آلبومهای خاندان پهلوی تبدیل شد و بخشی از سندهای تاریخ معاصر برای عموم مردم به نمایش درآمد. این موزه در مجموع ۴ تا اتاق دارد که هرکدام مخصوص بخشی از تاریخ پهلوی است.
با دیدن این موزه شما به دوران پهلوی سفر میکنید و به خوبی از اتفاقهایی که تو زمانهای نه چندان دور افتاده باخبر میشوید و شخصیتهای مهم تاریخ رو بیشتر میشناسید.
جای بعدی که قرار باهم به آن سر بزنیم و قطعاً از دیدن آن به شوق خواهید آمد، موزه برادران امیدواره تا به حال اسم این موزه را شنیدین؟ از آثار درون این موزه اطلاع دارید؟ اگه نه پس بیاید با همراهی هم بریم به این موزه سر بزنیم.
موزه برادران امیدوار
این موزه درست در شمال غربی مجموعۀ سعدآباد قرار دارد. جایی که از دورة قاجار تا زمان رضا شاه مخصوص نگهداری از کالسکهها و محل استراحت درشکهچیها بود. اما زمانی که اتوموبیلها وارد بازار شدند و جای کالسکهها را گرفتند، این ساختمون هم کاراییش را از دست داد و در زمان محمدرضا شاه کاملاً متروکه شد. تا اینکه در سال 1382 به موزهای از دستاوردهای علمی و تحقیقاتی دو تا از مشهورترین جهانگردهای ایرانی یعنی برادران امیدوار تبدیل شد؛ تا مردم بتوانند از گنجینة سفرها و تجربههای این دو شخصیت استفاده کنند.
حالا بیاید کمی بیشتر با بردران امیدوار آشنا بشویم. عیسی و عبدالله امیدوار که متولد تهران هستند.،. سال 1333 تصمیم میگیرند که با هدف کشف ناشناختههای دنیا، آشنایی با فرهنگهای مختلف و دیدن زندگیِ انسانهای بدوی، به دور دنیا سفر کنند. رو تَرک موتورهاشون میشینند و سفر 7 سالهی خود را به دور دنیا رو آغاز میکنند. و حالا در این موزه تمام تجربۀ سفر دوره دنیای خود را با عموم مردم به اشتراک گذاشتن. با بازدید از این موزه انگار شما هم همراه با برادران امیدوار به دوردستها سفر کردید. پس به هیچ وجه دیدن این موزه را از دست ندهید!
موزه پوشاک سلطنتی
با بازدید از این موزه قراره سفر کنید به زمانهای قدیم و با شیوۀ لباس پوشیدن آدمها تو دورههای قبل آشنا بشید. بیاید باهم داستان ساخت این موزه و کاخ را برسی کنیم. رضاشاه سال ۱۳۱۴ دستور داد تا مثل بقیۀ اعضای خاندان سلطنتی، برای دختر ارشد و محبوبش شمس هم یه کاخ تابستونی تو باغ سعدآباد بسازند. 4 سال بعد از دستور رضا شاه، ساختمانی با سبک تلفیقیِ معماری اروپایی و ایرانی ساخته شد. بنایی 2 طبقه، به همراه زیرزمین و فضایی برای مراسم و برنامههای نمایشی با دیوارچینی و سردرِ اروپایی. 30 سال بعد شمس تصمیم میگیرد این کاخ را به برادرش یعنی محمدرضا واگذار کند و بعد از آن، این مکان تا اواخر حکومت پهلوی تبدیل به موزۀ اختصاصی شد. موزهای که هدایای سلطنتی را در آن به نمایش میگذاشتند.
بعد انقلاب این مکان کاربریهای مختلفی داشته تا اینکه در سال 94 تبدیل به موزه پوشاک سلطنتی شد. بنای موزه 2 طبقه است. طبقۀ اول این موزه مخصوص هدایای سلطنتی، پوشاک سلطنتی دوران قاجار و بعضی از اقوام ایرانه. در طبقة دوم هم لباسهای بعضی از افراد خاندان پهلوی به نمایش گذاشته شده. هر کدام از آثار این موزه داستان خودشان را دارند. پس اگر علاقهدارید بدانید خاندان سلطنتی چه پوششی داشتند و چه هدایایی دریافت میکردند به این موزه سر بزنید. فراموش نکنید آوایار در راهنمای صوتی سعدآباد، محتوایی به نام موزه پوشاک سلطنتی دارد پس با ما در این کاخ همراه باشید تا ما داستان جایجای آن را برای شما تعریف کنیم.
موزه فرشچیان
درست داخل بخش مرکزی باغ سعدآباد موزهای وجود دارد که بازدید از آن هر بینندهای را متحیر میکند. اگر عاشق هنر و نقاشی باشید که دیگه هیچی باید حتماً به این موزه سر بزنید. عمر این بنا به اواخر دوران قاجار یعنی قبل از پادشاهی رضاشاه برمیگردد. راجع به کاربری این بنا قبل از اینکه به موزه تبدیل بشود روایتهای بسیاری وجود دارد. یک سری از افراد میگفتند اینجا کاخ زن سوم رضاشاه بوده و بعد از آن در یکی از برادرهای محمدرضاشاه در آن اقامت داشته اما کسی نمیداند کدام برادر!
بعد از انقلاب اسلامی از این ساختمون استفادهای نمیشد تا اینکه، سال ۱۳۸۰ به عنوان موزه استاد محمود فرشچیان دوباره مورد کاربری قرار گرفت. موزهای که مجموعهای از بهترین آثار استاد هنر نگارگری نوین ایران رو به نمایش میذاره تا همه بتونن به این آثار دسترسی داشته باشند. این موزه پنج سالن دارد، که در هر کدام از این سالنها معروفترین آثار استاد بزرگ نقاشی دیده میشود.
مجموعۀ سعدآباد پُر از کاخ و موزه است که دیدن همه آنها یک روز کامل وقت میبرد که کاملاً هم ارزشش را دارد! ما در این مقاله به اختصار معروف و زیباترین کاخ و موزههای سعدآباد را معرفی کردیم اما اگر علاقه به بازدید از تمام بخشهای کاخ موزه سعدآباد دارید با آوایار همراه باشد. با همراهی ما به تمام بخشهای کاخ سر میزنید و داستان آنها را از زبان ما میشنوید. کاخ بعدی که قراره در این مقاله به شما معرفی کنیم کاخ زیبای نیاوران است.
کاخ نیاوران
بیشتر افراد وقتی اسم کاخ نیاوران میآید یاد محمدرضاشاه و خانواده سلطنتی میافتند و فکر میکنند که این کاخ به دستور محمدرضا ساخته شده. اما جالبه بدانید که این طور نیست. این کاخ خیلی سالها قبل از حکومت پهلوی به دستور فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجار ساخته شد و چون در جای خوش آبوهوایی قرار داشت تبدیل به کاخ ییلاقی شد. متاسفانه الان چیزی از آن کاخ اولیه که به نام جهاننما بود باقی نمانده. سالها بعد این کاخ توسط سلطانِ صاحبقران یا همان ناصرالدین شاه خودمان تخریب شد تا جای آن کاخی باشکوهتر ساخته شود.
در این مجموعه ساختوسازهای بسیاری توسط شاهان قاجار انجام شد. کوشک احمدشاهی هم آخرین عمارتی بود که قبل از حکومت پهلوی تو این باغ ساخته شد و هنوز هم پابرجاست.
از آنجایی که این کاخ در محدودهای خوش آبوهوا بنا شده بود همیشه مورد توجه پادشاهها بود و خاندان پهلوی هم از این قائده مستثنا نبودند.
رضاشاه حدود 90 سال پیش، به بهانۀ جشن عروسیِ ولیعهدش محمدرضا با فوزیه، به سراغ این باغ سلطنتی آمد و دخلوتصرف زیادی در آن انجام داد. اما در نهایت مراسم ازدواج اینجا برگزار نشد ولی به دستور رضاشاه کاخ صاحبقرانیه تغییرات زیادی کرد. بعد هم تمام بناهای مربوط به حرمسراها از بین رفتن. محمدرضا هم ساختمانهای جدیدی را جایگزین عمارتهای قدیمی کرد. مثلاً کاخِ بزرگ نیاوران به دستور شاه ساخته شد تا با خانوادهش در آن سکونت داشته باشند. زمان انقلاب این کاخ توسط نیروهای انقلابی تسخیر شد و چند سال بعد هم در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت. چیزی نگذشت که کاخ موزه نیاوران افتتاح شد.
در ادامه مقاله همراه باشید تا به دو بخش مهم کاخ نیاوران یعنی موزه جهاننما و کاخ اختصاصی سر بزنیم.
عمارت جهان نما کاخ نیاوران
موزه جهاننما که 4 سالن تو طبقۀ همکف دارد، تابلوها و مجسمههای ارزشمندی رو به نمایش گذاشته. ساختمون اینجا قبلاً بخشی از کاخ بزرگ صاحبقرانیه بود که 150 سال پیش ساخته شد. اما 2 سال قبل از انقلاب اسلامی، این قسمت از کاخ به عمارتی برای نگهداری و نمایش آثار هنری برگزیده از ایران و جهان تبدیل شد. اسم «جهاننما» رو هم از رو یکی از تالارهای کاخ صاحبقرانیه برای این موزه انتخاب کردند. آثار این موزه از دورتا دوره دنیا جمعآوری شده یا به خانواده سلطنتی هدیه دادند. آثار هنرمندان بزرگی مثل پیکاسو، خوان میرو، دالی، محصص، دستخطهای حسین زند رودی و ایران درودی که در موزه جهاننما به نمایش گذاشته شده دیدن این موزه رو اصلاً از دست ندید! اگر به نقاشی و مجسمهسازی علاقهمند باشید، حتماً از دیدن این موزه لذت میبرید.
کاخ اختصاصی
اینجا محل اصلی زندگی محمدرضا شاه و خانوادهش بود. البته ابتدا قصد داشتند که از این عمارت به عنوان اقامت مهمانهای دربار و پذیرایی سلطنتی استفاده کنند. اما موقع ساخت نظرشان کاملاً عوض شد و با کمی تغییر تو طراحی، اون را به یه خانۀ سلطنتی تبدیل کردند. ساخت این کاخ 9 سال طول کشید تا بالاخره در سال 1347 شاه و خانواده سلطنتی به این کاخ قدم گذاشتند. بنای کاخ اختصاصی به صورت مربع ساخته شده. 2 تا طبقۀ اصلی، یه نیم طبقه و یه زیرزمین دارد. در طبقۀ همکف یه سرسرای اصلی و بزرگه که بخشهای دیگر مثل سالنهای پذیرایی و غذاخوری، سینمای اختصاصی، تالار آبی و اتاق انتظار مهمونهای دربار. دورتادورش قرار گرفتند.
در طبقۀ دوم هم اتاقهای خواب محمدرضا و فرح پهلوی، و اتاقهای شاهزادهها و ندیمهها قرار دارد. در نیمطبقهی دیگر دفتر کار فرح دیبا، اتاق کنفرانس، اتاق خواب لیلا شاهزادۀ پهلوی، اتاق بازی و مطالعه، اتاق پرستار، حمام، سالن غذاخوری بچهها و رختکن خونوادگی قرار دارد.
زیرزمین هم کاربرد خدماتی و سرویس مثل آشپزخانه، سردخانه، انبار و تأسیسات داشته. اینجا در مجموع 31 اتاق دارد. با قدم زدن در کاخ اختصاصی که از معماری کلاسیک و مدرن ایرانی برخوردار است در دنیای پادشاهی قرار میگیرید و با زندگی محمدرضا شاه و خوانواده سلطنتی آشنا میشوید. در بازدیدتان از نیاوران دیدن کاخ اختصاصی را از دست ندهید!
کاخ نیاوران از بخشهای متفاوتی تشکیل شده و هرکدام از آنها پُر از زیبایی و شگفتی هستند اگر علاقه دارید با جایجای کاخ نیاوران آشنا بشوید و قصۀ آن را بشنوید با آوایار همراه بشید تا ما داستانی تازه از این مجموعه برای شما تعریف کنیم.
کلام آخر
ما در این مقاله سعی کردیم شما را با کاخهای بزرگ و معروف تهران آشنا کنیم و شما را به دنیای قاجار و پهلوی ببریم و کمی در گذشته باهم قدم بزنیم. اما برای اینکه خواندن این مقاله برای شما سخت نشود، و از آنجایی که بخشهای هر سه کاخی که به آن پرداختیم بسیار زیاد است، به زیبا و مهمترینها اشاره کردیم. اما اگر علاقه دارید با جایجای کاخهای نیاوران، گلستان و سعدآباد آشنا بشوید و داستان آنها را بشنوید با راهنمای صوتی آوایار همراه باشید و اپلیکیشن آوایار را نصب کنید تا به تمام محتوای کاخها دسترسی داشته باشید.
امیدواریم این مطالب برایتان مفید بوده باشد. فراموش نکنید اگر از این کاخها دیدن کردید تجربۀ خود را با ما در میان بگذارید!